Als ik vroeger in Nederland naar de kerk ging, en jongens en meisjes van een jaar of acht stijf aangekleed zag ronddartelen, maakte ik meestal rechtsomkeert: Eerste Communie! Dan zocht ik naar een andere viering in de buurt.

Het lijkt wel of alle liturgische normen mogen wijken voor het verwelkomen van hen die je na die viering nooit meer ziet. Ik heb me altijd afgevraagd waarom de Kerk zo meegaand was met een traditie die zoveel aan inhoud verloren heeft. En dat is niet alleen iets van de moderne tijd.

De overdreven gewichtigheid die vroeger vaak werd gegeven aan de eerste keer dat een kind werd toegelaten tot de Heilige Communie, heeft nogal wat kinderen angst ingeboezemd. Daarentegen is de achteloosheid ten opzichte van de heiligheid van het sacrament die we vandaag de dag zien niet minder verduisterend voor wat zo’n viering kan betekenen.

Ik kan me goed vinden in het catechetische idee dat kinderen rond groep vier een bewustzijn ontwikkelen dat hen in staat stelt om te beamen dat Jezus werkelijk aanwezig is in de heilige hostie. En dat de Eerste Communie een betekenisvol ritueel kan zijn.

Maar wat een beetje moeilijker is voor kinderen, is dat het ontvangen van die hostie een belofte inhoudt: van nu af aan elke week trouw deelnemen aan de Eucharistie. Dat is een verplichting die niet te overzien is door een kind van acht.

Dit zou overgenomen moeten worden door de ouders, maar bij hen ligt nogal eens het probleem: zij komen wanneer het ze uitkomt. Het is altijd een merkwaardig gezicht vanaf het priesterkoor hoe de lichaamstaal van de vaders, moeders, ooms en tantes verraadt dat zij jaren geleden voor het laatst in een kerk waren, maar zich net zo makkelijk presenteren voor het ontvangen van de Communie. Geen gemakkelijke knoop om te ontwarren.

Als lekengelovige kon ik simpelweg rechtsomkeert maken, maar dat is niet mogelijk als pastoor, zelfs als ik op die zondagen het gevoel heb een vreemde te zijn in mijn eigen kerk. Er is aardig wat voor nodig om je met een vriendelijk gezicht door zo’n viering heen te manoeuvreren.

Er zijn zoveel aspecten van dit culturele fenomeen die bekeken moeten worden in het licht van de plaats die de  Kerk in het hedendaagse leven heeft gekregen. Als parochie hebben we daar nog geen definitieve oplossing voor gevonden.

Maar na een aantal jaren met dit bijltje gehakt te hebben, zie ik de Eerste Communie niet meer zo als een opgelegd pandoer. Het is zo langzamerhand een positieve uitdaging geworden. Voordat we een Kerk hebben waar de sacramenten op hun werkelijke waarde geschat worden – en die komt er zeker – is er genoeg gelegenheid om excessen in te dammen, te onderwijzen, en mensen te helpen te groeien in hun geloofsuitoefening.

Maar dat kan niet met de botte bijl. Daarvan zien we nog steeds voorbeelden in het Brabants Dagblad verschijnen. Het kan alleen lukken met een zachte (maar ferme) hand, een warm hart, een vurig geloof en een helder verstand.

Albert van der Woerd is priester in het aartsbisdom Los Angeles. Elke drie weken schrijft hij een column in Katholiek Nieuwsblad.