Katholieke organisaties en goede doelen kijken met argusogen naar de plannen van het aankomende kabinet om te snoeien in de giftenaftrek. Ze verwachten geen exodus van donateurs, maar zijn wel huiverig voor de effecten op de cohesie in de maatschappij.
In het hoofdlijnenakkoord dat de PVV, de BBB, de VVD en het NSC op 16 mei presenteerden, is het niet te vinden, maar wie de budgettaire bijlage bij dat afsprakendocument erbij pakt, kan daar lezen dat de snoeischaar in de giftenaftrek wordt gezet.
“De fiscale regelingen rond giften worden de komende jaren beperkt”, schrijven de partijen. “Een eerste stap wordt gezet in 2025, per 2028 wordt de giftenaftrek [in de inkomstenbelasting] geüniformeerd waarmee verschillende giften gelijk worden behandeld.”
Concreet houdt het voorstel in dat mensen minder geld terugkrijgen van de belastingdienst als ze geld aan een goed doel of een maatschappelijke organisatie geschonken hebben. Volgens de huidige regels mogen individuen en ondernemers een gift of een periodieke schenking aftrekken van hun belastbaar inkomen, waardoor ze een deel van het geschonken bedrag terugkrijgen. Het kabinet trekt daar jaarlijks zo’n 450 miljoen euro voor uit.
“De coalitie zegt een regering te willen vormen die hoop geeft, maar met het uitkleden van de giftenaftrek sijpelt de hoop uit de samenleving weg.”
Tweet dit!
Uit de budgettaire bijlage blijkt dat de vier partijen dat fors terug willen schroeven. Vanaf 2025 wil het aankomende kabinet jaarlijks 100 miljoen euro op de giftenaftrek bezuinigen. Dat moet uiteindelijk oplopen tot 250 miljoen, waardoor meer dan de helft van het budget wordt wegbezuinigd. De plannen zijn nog niet definitief en moeten door het uiteindelijke kabinet nog worden uitgewerkt.
Hoewel er dus nog niets in steen gebeiteld is, rinkelen bij stichtingen, goede doelen en maatschappelijke organisaties de alarmbellen. Als het voor burgers en ondernemers veel minder aantrekkelijk wordt om te doneren, kan dat die organisaties in zwaar weer brengen.
Een groep goede doelen en maatschappelijke organisaties riep samen met de ChristenUnie op 3 juni een petitie in het leven om de bezuiniging op de giftenaftrek tegen te houden. “Nederland bloeit op wanneer mensen omzien naar elkaar”, aldus Pieter Grinwis, Tweede Kamerlid namens de ChristenUnie. “De coalitie zegt een regering te willen vormen die hoop geeft, maar met het uitkleden van de giftenaftrek sijpelt de hoop uit de samenleving weg.”
Volgens Grinwis zullen de giften door de beoogde maatregel “hoe dan ook” kleiner worden. De overheid “moet goede maatschappelijke initiatieven ruim baan geven, niet fiscaal ontmoedigen”. De gezamenlijke oproep vond veel gehoor: binnen een dag werd de petitie meer dan tienduizend keer ondertekend.
Ook het Interkerkelijke Contact in Overheidszaken (CIO), dat mede namens de katholieke Kerk contact houdt met de overheid, is mede-initiatiefnemer van de petitie. Het CIO vreest namelijk dat kerken en synagogen een groot deel van hun inkomsten zullen kwijtraken als de plannen werkelijkheid worden. Zingeving, gemeenschapsvorming en welzijn komen daarmee onder druk te staan.
“Wij realiseren ons dat het kabinet ruimte zoekt om investeringen te kunnen betalen”, meldt het CIO in een persbericht. De organisatie waarschuwt voor onvoorziene gevolgen: “Plotsklaps besparen op de giftenaftrek is een maatregel die maatschappelijk gedragen structuren onder druk zet, juist nu bijvoorbeeld de waarde van kerkgenootschappen wordt herontdekt. Als dit erodeert, zou dit als een boemerang terug kunnen komen.”
Stichtingen, hulporganisaties en katholieke instellingen wachten met spanning af of de soep zo heet gegeten gaat worden als ze op de budgettaire menukaart van het aankomende kabinet staat. Kunnen zij blijven doen wat ze deden?
“Goede doelen bieden de maatschappij een dienst en bieden mensen gelegenheid om te helpen aan opbouw.”
Tweet dit!
Een uittocht van donateurs wordt niet verwacht, maar wel bestaat de kans dat gevers minder kunnen schenken. “Goede doelen hebben een heel trouwe achterban”, vertelt Meity Bodenstaff van Stichting MIVA, een organisatie voor vervoers- en communicatiemiddelen in ontwikkelingslanden.
“Die mensen geven uit de goedheid van hun hart omdat ze anderen willen helpen. Veel wordt daarin helaas bepaald door de inhoud van je portemonnee. Als je minder te besteden hebt, of als de voordelen van geven wegvallen, kan ik me voorstellen dat donateurs gaan nadenken over welk bedrag ze willen schenken.”
“Ik weet ook uit ervaring dat de doelgroep die wij hebben vaak meerdere doelen ondersteunt; daar kunnen mensen ook selectiever in worden”, vervolgt ze. “Niet omdat ze dat willen, maar omdat dat een noodzaak gaat worden. Dat is heel jammer.”
Bodenstaff is niet alleen kritisch op de mogelijke versobering van de giftenaftrekregeling, maar ook op het signaal dat de overheid in spe daarmee afgeeft aan de samenleving. “Goede doelen bieden de maatschappij een dienst en bieden mensen gelegenheid om te helpen aan opbouw. Ik heb het idee dat het kabinet afbreuk doet aan de cohesie die juist door het steunen van goede doelen binnen de maatschappij leeft.”
“Het gaat niet alleen om het geld, maar ook om het sentiment: als de leiders van het land iets niet belangrijk genoeg vinden en daarom gaan inkorten, geeft dat een signaal af richting de maatschappij: ‘dit is niet belangrijk’.”
Ook het imago van goede doelen wordt door de geplande maatregel geschaad, vreest ze. “We moeten daar altijd al aan werken, om te laten zien dat we geen bedelaars zijn, dat we het geld dat we ontvangen verantwoordelijk besteden en dat er niets overbodig aan de strijkstok blijft hangen.”
“Er dreigt iets heel ergs te gaan gebeuren”, zegt Niek-Jan Adema, voorzitter van de Arnulfus Stichting. Hij verwijst daarbij naar het grootschalige wegstrepen van subsidies in de cultuursector in de afgelopen jaren. “Als troost is altijd gehanteerd dat de giftenaftrek bleef, dus dat het culturele en kerkelijke veld zelf maar moest geven, en dan werd die gift vervolgens gesubsidieerd door de overheid.”
“Dit is totaal geen NSC-punt. Die partij had hier absoluut voor moeten gaan liggen.”
Tweet dit!
“Die subsidie wordt meer dan gehalveerd, de lijfrenteschenking (waarbij de aftrek bestond zonder inkomensdrempel) verdwijnt helemaal. Dat is al met al meer dan een halvering van de giftkracht.”
“Van de overheidssteun aan alles wat maatschappelijke smeerolie is, blijft maar weinig over”, legt hij uit. “Het is een ongelooflijk slecht onderdeel van dit kabinetsplan.”
Adema vindt het onbegrijpelijk dat het Nieuw Sociaal Contract (NSC), een van de partijen die het aankomende kabinet vormen, met het snoeien van de giftenaftrek heeft ingestemd. “Dit is totaal geen NSC-punt. Die partij had hier absoluut voor moeten gaan liggen; laten we hopen dat ze dat alsnog zullen doen.”
Net als Bodenstaff verwacht ook Peter Broeders, directeur van Kerk in Nood Nederland, dat donateurs niet massaal zullen weglopen. “Ik ben in mijn vijf jaar op deze plek onder de indruk geraakt van de trouw van onze weldoeners en hun solidariteit met medechristenen in vervolging en pastorale nood. Die mensen zullen willen blijven helpen.”
Hij verwacht wel dat het “morrelen aan de giftenaftrek” een effect kan hebben, maar kan niet voorspellen hoe groot de gevolgen zullen zijn. “De solidariteit en trouw zullen niet wegvallen, maar mensen kunnen een bedrag maar één keer geven.”
Vanuit die gedachte is iedere vermindering op donatievlak schrijnend: “Al gaat het maar om een paar duizend euro, want in Pakistan of Sri Lanka kun je met zo’n bedrag veel bereiken.”
Kerk in Nood Nederland is een van de organisaties die zich heeft aangesloten bij de petitie van de ChristenUnie. “Vanuit het katholiek sociaal denken vind ik het morrelen aan de giftenaftrek een verkeerd maatschappelijk signaal”, legt Broeders uit. “De giftenaftrek stimuleert dat mensen geven aan dingen die van maatschappelijk belang zijn. Op deze manier geeft het kabinet het signaal dat het maatschappelijk middenveld blijkbaar minder van belang is.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
