Wat heeft het katholieke geloof te maken met het EK voetbal in Duitsland? Volgens de nieuwe Nederlandse sportbisschop Rob Mutsaerts bestaat er wel degelijk een link tussen voetbal en geloof. “Sport verbroedert als de geest goed is. Anders verloedert het. Dat is hetzelfde met het geloof.” 

Sinds enige maanden telt de Nederlandse bisschoppenconferentie – op verzoek van het Vaticaan – een sportbisschop: Rob Mutsaerts. De hulpbisschop van Den Bosch, die binnen de Nederlandse bisschoppenconferentie referent is voor jeugd en jongeren, krijgt als taak mee om een pastoraal voor de sport te ontwikkelen.  

Concreet vormgeven

Een bijzondere wens van het Dicasterie voor Cultuur en Educatie, dat afgelopen mei een congres organiseerde om evangelisatie binnen de sport meer aandacht te geven. Het Vaticaan ontwikkelde er zelfs een handleiding voor. Tijdens het congres kwamen ook allerlei negatieve ontwikkelingen in de wereld van de sport voorbij. Zo waarschuwde het Vaticaan voor een buitensporige prestatiedruk en technologische ontwikkelingen die bij sporters kunnen leiden tot negatieve gevolgen. Het zogenaamde proces van ‘ontmenselijking’ binnen de sport zou de menselijke waardigheid aantasten.

Wat zijn nieuwe functie precies inhoudt, weet Mutsaerts nog niet. Hij gaat binnenkort met een aantal medewerkers in gesprek om hier concreet vorm aan te geven. Een referentschap wil hij het niet noemen, maar Mutsaerts is ervan overtuigd dat geloof en sport, en met name zijn favoriete sport voetbal, een band hebben waar meer uit te halen is.  

Verschil maken

“Sport heeft wereldwijd veel betekenis”, zegt Mutsaerts. “Het is ook een bindende factor. En aangezien het geloof het gehele leven omvat, moeten ook wij als katholieken kijken of we daar iets mee kunnen doen. Sport en geloof hebben een bepaalde link. Sport verbroedert, als de geest goed is. Anders verloedert het. Dat is hetzelfde met het geloof. Goede gelovigen zijn bewonderenswaardig, slechte gelovigen zijn beklagenswaardig. Het gaat dus om een goede geest: de Geest van Christus, die Hem bezielde, die de heiligen bezielde. Dat maakt het verschil, en dat is met sport ook zo. Als de geest goed is, de sfeer goed is, kom je een heel eind. Maar als er gedoe is, zijn de prestaties slecht.” 

Is dit wel te rijmen met de harde competitie binnen de sport? ‘Voetbal is oorlog’, zei Rinus Michels ooit.

“Er moet natuurlijk wel competitie zijn. En we moeten de tegenpartij niet te veel gunnen, want anders is er niks meer aan. Het blijft een wedstrijd. Maar na de wedstrijd moet er verbroedering zijn. In die zin zijn er veel parallellen tussen geloof en sport. De heilige Paulus vergelijkt de offers van een atleet met het christelijk leven. Loop zo dat je wint, zegt hij. Dat is ook goed. Het moet wel ergens om gaan.”

Anderzijds: lopen we als gelovigen niet het risico om het geloof te banaliseren? 

“Paus Johannes Paulus II heeft ooit gezegd: ‘van alle onbelangrijke zaken is voetbal de belangrijkste’. Echt belangrijk is het niet. Maar het maakt het leven wel aangenaam. Het zijn meestal de onbelangrijke dingen die het leven aangenaam maken. Zoals een kopje koffie op een terras of een voetbalwedstrijd.” 

 Kan het geloof van toegevoegde waarde zijn voor een sporter?  

“Ik ben natuurlijk geen wetenschapper. Maar als je kijkt naar het wielrennen, dat een katholieke sport wordt genoemd, zie je dat de meest succesvolle rijders uit katholieke landen komen. Bij voetbal is dat ook zo. Landen als Brazilië, Argentinië, Spanje, Frankrijk en Italië hebben veel titels gewonnen. Terwijl van oorsprong protestantse landen, zoals Engeland, daar toch moeite mee hebben.” 

“De socioloog Max Weber heeft ooit gezegd dat er een directe relatie is tussen het protestantisme en het kapitalisme. De gedachte: ‘er moet gewerkt worden’ heeft zich vooral ontwikkeld in protestantse landen. Katholieke landen daarentegen hechten aan andere dingen, zoals vermaak en dus ook voetbal. Hoe katholieker een land, des te chaotischer het bestuur is, en hoe beter het voetbal is.” 

Verklaart dit ook waarom het Nederlandse elftal nog nooit wereldkampioen is geworden? 

(Lachend) “Nederland is half katholiek en half protestants. Het zal er dus ooit van moeten komen. Maar toen we het EK wonnen in 1988, scoorde Van Basten dankzij een voorzet van de Volendamse katholiek Arnold Mühren.” 

Musaerts is al 21 jaar trainer van een jeugdelftal bij RKSV in Heeze, waar zijn laatste parochie was, voordat hij bisschop werd. Het team bestaat uit jongens van zestien tot zeventien jaar. Mutsaerts kan niet alle trainingen bijwonen, maar kan wel mee met de meeste thuis- en uitwedstrijden. Hij valt ook regelmatig in als grensrechter. Hoe beleeft hij zijn herderlijke taak binnen de club? 

“Bij mijn clubje voel ik me niet de pastoor of de bisschop. De een is slager, de ander hartchirurg en die doen allemaal hun ding en hebben het niet over hun beroep. Natuurlijk doe ik sommige dingen wel vanuit het geloof. Ik vind bijvoorbeeld dat je nooit moet schreeuwen. Dat helpt helemaal niet. En voor donderpreken moet je maar naar de kerk komen.” 

Binnen het Nederlands elftal zijn zeker 15 van de 26 spelers openlijk religieus. Wat vindt u van het fenomeen?  

“Ik vind het mooi. Ze komen oprecht uit voor hun christelijk geloof. Je hebt binnen het voetbal veel bijgeloof. De een raakt eerst de vier muren van de kleedkamer aan voordat de wedstrijd begint, de ander raakt het gras aan en maakt een kruisteken. Als deze jongens echt samen bidden, lijkt het mij oprecht.”